Vreemde bulten en bobbels bij huisdieren

Een bult of bobbel bij je hond of kat? Wat kan het zijn en is het gevaarlijk?

Veel honden- of katteneigenaren hebben wel eens een bultje of vreemde bobbel gevoeld bij hun huisdier. Overal op het lichaam van je huisdier kunnen rare bulten en bobbels opduiken. Wat kan het zijn? En is het gevaarlijk?

Oorzaken bulten en bobbels bij huisdieren

Een bult of bobbel kan ontstaan door bijvoorbeeld een navelbreuk, een abces of een tumor. In een aantal gevallen is de plaats van de bult op het lichaam typisch voor een bepaalde oorzaak terwijl tumoren overal kunnen ontstaan. Een bult kan heel langzaam groter worden of heel snel zijn ontstaan. Afhankelijk van wat de oorzaak is kan het hard of zacht zijn, in grootte wisselen en wel of niet pijnlijk zijn. Om te weten of het gevaarlijk is moeten we eerst weten wat het is. Een bekend voorbeeld is de navelbreuk, een hernia umbilicalis. Dit is een aangeboren afwijking bij jonge dieren, waarbij een opening bestaat in de buikwand ter plaatse van de navel. Dit wordt de breukpoort genoemd. Door deze opening komt de buikinhoud naar buiten en vormt een bult(je). De breukinhoud bestaat bij een navelbreuk uit darm of vet.

‘Wanneer de hond of kat een bultje heeft is het raadzaam naar de dierenarts te gaan om het te laten onderzoeken’

Naast de navelbreuk, zien we net als bij mensen ook liesbreuken (hernia inguinalis) met een zwelling in de lies en breuken in de spierwand rondom de endeldarm. Bij deze laatste, de hernia perinealis, ontstaat een bult aan één of beide kanten van de anus (foto 1 en 2). Een kleine navelbreuk leidt vrijwel nooit tot een beknelling of verdrukking, dit in tegenstelling tot een liesbreuk. Een breuk rond de endeldarm veroorzaakt vaak ophoping van ontlasting waardoor het dier moeilijk kan poepen. Met uitzondering van een kleine navelbreuk kunnen bovengenoemde breuken gevaarlijk zijn en is een operatieve behandeling het advies.

Typische locatie

Een minder bekende maar toch typische locatie is de speekselkliercyste in de hals. In de hals, net achter de kaak ligt een speekselklier (de glandula mandibularis). De klier heeft een afvoergang voor het speeksel die uitkomt onder de tong. Wanneer deze afvoergang lekt komt het speeksel onder de huid en vormt een bult, een pseudocyste. De bult is niet pijnlijk, kan hard en zacht zijn en op den duur een flinke bal vormen (foto 3). Het lekken ontstaat meestal door (klein) trauma. De enige oplossing is het operatief verwijderen van de klier. Gelukkig zijn er meerdere speekselklieren en blijft er voldoende speekselvorming over. De prognose is dan ook heel goed.

‘Een bult of bobbel kan ontstaan door bijvoorbeeld een navelbreuk, een abces of een tumor’

Een andere oorzaak voor een bult in de hals is een abces ten gevolge van stoktrauma. Honden die met stokken spelen lopen het risico een keer zo in de stok te ’happen‘ dat de stok in de keel steekt en een stukje afbreekt. De splinter (soms een deel van een stok) veroorzaakt een ontsteking met abcesvorming. Het abces kan (vaak pas dagen na het trauma) in korte tijd een dikke pijnlijke bal vormen. Het abces kan worden behandeld maar zo lang er een stukje hout blijft zitten zal dit terug blijven komen. De splinter zit vaak niet in het abces maar ergens diep in de hals. Met behulp van echografisch onderzoek of een ct-scan kan de splinter vaak in beeld worden gebracht zodat meer gericht geopereerd kan worden. De plaats van een bobbel op het lichaam kan dus al wijzen op een mogelijke oorzaak. De dierenarts kan in die gevallen vaak via eenvoudig onderzoek de diagnose stellen en advies geven voor behandeling en eventueel verwijzing naar een specialist.

Tumoren bij honden en katten

Zoals gezegd kunnen tumoren overal ontstaan. Het woord tumor is het Latijnse woord voor zwelling. Iedere zwelling is dus theoretisch een tumor maar niet iedere tumor is een kankergezwel. De medische term voor een kankergezwel is een ‘neoplasie’. Kanker is een ziekte van lichaamscellen waarbij deze abnormaal en ongecontroleerd vermeerderen. Het lichaam bestaat uit vele verschillende soorten cellen waardoor er ook veel verschillende soorten gezwellen kunnen ontstaan. Een gezwel kan goedaardig zijn wat betekent dat het niet door andere weefsels heen groeit, en zich niet kan uitzaaien. Door de plek of de grootte kan het wel hinder geven. In dat geval kan het nodig zijn om het gezwel operatief te verwijderen. Bij een kwaadaardig gezwel is er vaak wel ingroei in omliggend weefsel en kunnen bovendien cellen losraken en zich via de lymfebanen en het bloed verspreiden door het lichaam. Dit noemen we uitzaaiingen of metastasen.

Wanneer de hond of kat een bultje heeft is het raadzaam naar de dierenarts te gaan om het te laten onderzoeken. Bij een dier met lange haren is het soms moeilijk een klein bultje te zien of te voelen. Het wegknippen van wat haren zorgt ervoor dat het altijd kan worden teruggevonden.

Aan de buitenkant is niet te zien of een bult een kwaadaardig gezwel is

Ook een klein bultje in of onder de huid kan kwaadaardig zijn en uitzaaien. Aan alleen de vorm of de locatie kan nooit met 100 procent zekerheid worden gezegd wat voor type gezwel het is. Met een dunne naald kan de dikte worden aangeprikt (punctie) en cellen worden afgenomen. In veel gevallen geeft dat duidelijkheid over wat voor type gezwel het is of dat het bijvoorbeeld een ontsteking is. In geval van een kwaadaardig gezwel zal de dierenarts adviseren verder onderzoek naar mogelijke uitzaaiingen te doen. Voor een goede behandeling is het noodzakelijk te weten wat het is, of er plaatselijk ingroei is en of het uitgezaaid is. Een kwaadaardige tumor moet voldoende ruim worden verwijderd om hergroei te voorkomen. Verwijderen is één, maar het daarna weer sluiten van de wond kan een probleem zijn. Gelukkig kan er heel veel en zijn er speciale operatieve technieken om wonden te sluiten.

Kan een bult of bobbel gevaarlijk zijn? Het antwoord is dus ja. Een hernia perinealis of een liesbreuk kan tot beknelling leiden terwijl een klein bultje kwaadaardig kan zijn. Het is daarom belangrijk een bult of bobbel in een vroeg stadium te laten onderzoeken zodat bijvoorbeeld beknelling bij een liesbreuk wordt voorkomen en de behandeling ingeval van kwaadaardig gezwel kan volstaan met vaak een relatief kleine ingreep.

Drs. Marjanne Zaal, dierenartsspecialist chirurgie gezelschapsdieren