Diagnostische beeldvorming bij huisdieren

Röntgenopnamen, echografisch onderzoek, CT- en MRI-scans bij honden en katten.

Als je hond of kat ziek is, ga je naar de dierenarts. Soms lukt het de dierenarts met alleen lichamelijk onderzoek van je huisdier om een diagnose te stellen en een behandeling te adviseren. Maar vaak zal er meer onderzoek gedaan moeten worden, zoals bloedonderzoek, urine- of ontlastingsonderzoek en eventueel verdere beeldvorming. Wat wordt er verstaan onder diagnostische beeldvorming? Het maken van röntgenopnamen, het uitvoeren van echografische onderzoeken en ook CT en MRI-scans behoren tot de mogelijkheden. In veel dierenartspraktijken is een röntgen- en/of een echotoestel beschikbaar. CT en/of MRI-scanners zijn meestal alleen in specialistische klinieken beschikbaar.

rontgenfoto-hond

Op een röntgenfoto wordt een onderdeel van het lichaam in een tweedimensionaal vlak weergegeven. Alleswordt dus over elkaar heen geprojecteerd. Botten zijn vrij goed in beeld te brengen met röntgenopnamen. Ook de luchthoudende longen zijn redelijk goed zichtbaar te maken. Lucht toont zwart, bot wit, vetweefsel donkergrijs en andere weke delen (spieren, organen, bloed, bloedvaten e.d.) zijn middelgrijs van kleur op röntgenopnamen. Hart, lever, en nieren hebben dus dezelfde grijstint, en de weefselstructuur is niet te zien. Dit maakt dat lang niet alles goed zichtbaar te maken is met röntgenonderzoek.

Is je hond kreupel en denkt de dierenarts dat er wellicht iets met de gewrichten mis is, dan zal röntgenonderzoek vaak als eerste beeldvormende techniek ingezet worden. Ook bij een longziekte kunnen röntgenopnamen zinvol zijn. Bij buikproblemen zal de dierenarts wellicht eerst een echo- onderzoek aanraden. Maar is het overzicht van de gehele buik belangrijk, dan kunnen röntgenopnamen ook veel informatie opleveren.

‘Net als in de humane geneeskunde zijn er vele specialisaties en samen met je dierenarts kan de juiste specialist/discipline bepaald worden’

Het maken van een correcte röntgenopname is niet altijd makkelijk. Het dier moet goed meewerken, anders krijg je bewegingsonscherpte. Voor het gebruik van röntgenstraling. Als het onderzoek onder sedatie uitgevoerd moet worden, dan zal het dier nuchter moeten zijn. Het dier mag dan meestal na 18.00 uur de vorige dag niet meer gegeten hebben. Het dier mag wel drinken tot vertrek naar de dierenkliniek. Afhankelijk van het onderzoek zal de dierenarts je hiervoor instructies geven.

rontgenfotos-bij-kat-en-hondEn als de röntgenopnamen gemaakt zijn, wat dan? Dan volgt de interpretatie van de beelden. Dat kan lastig zijn. Lukt het de dierenarts niet om de beelden goed te interpreteren dan kan besloten worden deze ter beoordeling op te sturen naar een veterinair radioloog.

Echografisch onderzoek bij huisdieren

Voor het onderzoek van het hart of de buikorganen zal meestal het echografisch onderzoek eerste keus van beeldvorming zijn. Echografisch onderzoek gebeurt met ultrasoon geluid, wat niet schadelijk is voor weefsels, met de huidige diagnostische echotoestellen. De grijstinten van de echobeelden zijn anders dan van röntgenfoto’s. Bij het echo-onderzoek zijn lucht en bot wit, helder vocht zwart en alle weke delen van het lichaam verschillende grijstinten. De structuur van de organen is zichtbaar en daardoor te beoordelen. Lucht en bot zijn echter niet doordringbaar met het ultrageluid, waardoor longen en botten niet goed, en lucht bevattende delen van het maagdarmkanaal lastiger in beeld te brengen zijn.

echo-onderzoek-bij-kat

Tijdens het echografisch onderzoek wordt er steeds een twee dimensionale doorsnede zichtbaar op het scherm. Door te bewegen kan de echograaf een orgaan wel driedimensionaal beoordelen. Het onderzoek wordt direct door de echograaf geïnterpreteerd. Het hangt dus heel erg af van de kennis en ervaring van de echograaf, wat de mogelijkheden van een echografisch onderzoek zijn. In de opleiding tot dierenarts zit onvoldoende training in de echografie. Sommige dierenartsen hebben zich verder bekwaamd in de echografie door nascholing te volgen. Als een dierenarts denkt onvoldoende kennis of ervaring te hebben in een bepaald echo-onderzoek kan hij je huisdier verwijzen naar een specialist veterinaire radiologie voor een echo-onderzoek.

‘Met speciale onderzoeksprotocollen en het gebruik van contrastmiddelen is het een prachtige beeldvormende techniek, waarmee veel afwijkingen in beeld kunnen worden gebracht’

echo-hart-van-kat

Vaak zal de eigen dierenarts een diagnose kunnen stellen en het dier kunnen behandelen. Maar wat als de dierenarts, na onderzoek, niet weet wat je dier precies mankeert? Dan kan hij je huisdier verwijzen naar een specialist voor verder onderzoek en advies. Je kunt ook zelf om een verwijzing voor het dier vragen. Net als in de humane geneeskunde zijn er vele specialisaties en samen met je dierenarts kan de juiste specialist/discipline bepaald worden. Specialisten diergeneeskunde hebben na hun opleiding tot dierenarts (zes jaar), in de meeste gevallen, een aanvullende 4-jarige specialisten opleiding gevolgd. De patiëntkaart, inclusief uitslagen van de onderzoeken die al gedaan zijn, zoals de al gemaakte röntgenopnamen, zullen door je dierenarts naar de specialistische kliniek gemaild worden, in overleg met jou. Nadat er een afspraak is gemaakt, meestal op de poli van een relevante discipline.

Behandeladvies

Stel, je hond is ziek en braakt al enkele dagen. Je hond wordt dan verwezen naar een internist. Deze zal dan, in overleg met de veterinair radioloog, geschikte beeldvorming aanvragen. Vaak zal er een echo van de buik gemaakt worden. Zijn er dan bijvoorbeeld biopten nodig onder echobegeleiding, dan werken internist en radioloog intensief samen. De internist bepaalt of er nog aanvullende onderzoeken uitgevoerd moeten worden en begeleidt het gehele traject, totdat er een diagnose gesteld is en geeft vervolgens een behandeladvies. Wellicht blijkt dat je hond geopereerd moet worden, dan kan de internist zo nodig de hond direct doorverwijzen naar de chirurg.

Als je eigen dierenarts denkt alleen met een echo of CT-onderzoek door de specialist veterinaire radiologie, het dier verder te kunnen behandelen, kan dit onderzoek rechtstreeks worden aangevraagd. Dan krijgt de dierenarts de schriftelijke uitslag van het betreffende beeldvormende onderzoek en is verantwoordelijk voor verder advies en eventuele behandeling. Lukt dit onverhoopt niet, dan zal verwijzen naar bijvoorbeeld internist/orthopeed/ chirurg alsnog gedaan moeten worden.

CT-scan-hond-en-kat

Een CT-scanner maakt met röntgenstralen doorsneden van het lichaam, die door een computer als doorsneden weergegeven kunnen worden. Ook kan de computer indrukwekkende driedimensionale reconstructies maken. Met speciale onderzoeksprotocollen en het gebruik van contrastmiddelen, die in de bloedbaan worden ingespoten, is het een prachtige beeldvormende techniek, waarmee veel afwijkingen in kaart kunnen worden gebracht. Wel moet een hond of kat meestal onder anesthesie zijn tijdens het onderzoek. Een CT-onderzoek, zeker met de nieuwere multislice CT-scanners, gaat relatief snel. Er kunnen snel grote delen van het lichaam gescand worden. Voor longen en het skelet, is CT een zeer geschikte beeldvormende techniek. Er is veel overlap in indicaties voor CT en MRI. Een rughernia wordt bijvoorbeeld met beide technieken in beeld gebracht. Gaat het specifiek om weke delen (zoals hersenen, ruggenmerg, zenuwen, oog en oogzenuw, spieren) dan is MRI vaak geschikter. Een MRI gaat wat trager en de patiënt moet dus meestal wat langer onder anesthesie blijven.

Het Diergeneeskundig Specialistisch Centrum De Wagenrenk heeft de beschikking over een geavanceerde 64-slice CT-scanner. Indien MRIonderzoek toch de voorkeur heeft, dan werkt De Wagenrenk meestal nauw samen met de Faculteit Diergeneeskunde in Utrecht.

Mariëtte Vink-Nooteboom, veterinair radioloog voor gezelschapsdieren